در یک پزشک، تا به حال در پست‌هایی در مورد خطاهای ادراکی نوشته‌ام، اما خطای ادراکی که امروز در مورد آن خواهم نوشت، شاید بامزه‌ترین آنها باشد!
اگر در منزل پرینتر دارید، نخست این فایل pdf را بگیرید، پرینتش کنید و مطابق دستورالعمل روی آن، تا بزنیدش!
با این کار مجسمه کاغذی یک اژدها یا دقیق‌تر بگویم یک تیرانوسوروس کارتونی‌شده را خواهید داشت.
حالا دور اژدها بچرخید و خوب به سرش نگاه کنید! (اگر یک چشمی به اژدها نگاه کنید، بهتر است.)
اما اگر در منزل پرینتز ندارید یا حوصله چنین کارهایی ندارید، این ویدئو رادر سایت آپارات ببینیدتا متوجه شوید که من در این پست، هدفم ساخت یک کاردستی ساده نبوده است!
این اژدهای دوست‌داشتنی را یک طراح شعبده (ایلوژنیست) معروف به نام جری اندروز طراحی کرده است، همان طور که می‌بینید چیز عجیب و غریب این است که وقتی اززویای مختلف به اژدها نگاه می‌کنید و پیرامونش جابجا می‌شوید، چنین به نظر می‌رسدکه اژدها سرش را می‌چرخاند با آن چشمان درشت و از حدقه درآمده‌اش، به شما نگاه می‌کند!
اما چطور چنین چیزی ممکن است، مگر یک تکه کاغذ می‌تواند چنین کاری کند؟ ما در کاغذ نه حسگری گذاشته بودیم و نه وسیله‌ای برای چرخش، این کاغذ حتی لولایی در گردن برای چرخش ندارد! یک تکه کاغذ تا زده شده است و بس!
راز قضیه در مکانیسم‌های ادراک تصویر در مغز ما نهفته است، مغز ما پیام‌های حسی دیداری را به صورت ساده و اپتیکی درک نمی‌کند، بلکه کلی پردازش روی آنها انجام می‌دهد.
همان طور که قبلا در یک پست به صورت مشروح برایتان نوشته بودم، مغز ما برای درک چهره‌ها بسیار تخصصی شده است، طوری که می‌تواند به سادگی در طرح‌ها و شکل‌های ظاهرا بی‌مفهوم، چهره‌هایی درک کند. همین شکل‌ها را اگر به پیشرفته‌ترین برنامه‌های تشخیص چهره بدهید، هیچ چیز درک نمی‌کنند، اما مغز ما می‌تواند در رگه‌های برش داده چوب یا یک طراحی نمادین سیاه، یک چهره را تشخیص بدهد!
به چنین توانایی مغزی‌ای اصطلاحا pareidoliaگفته می‌شود.
در مورد مجسمه کاغذی این اژدهای کوچک هم قضیه این است که الگوریتم‌های عصبی ما می‌خواهند، یک چهره را با نگاه کردن به مجسمه کاغذی درک کنند. در حالت عادی یک چهره، حالت محدب دارد، یعنی بینی یک فرد، از گوش‌هایش قدری به شما نزدیک‌تر است.
ولی ما مجسمه را طوری تا زده‌ایم که حالت مقعر دارد و قسمت‌های محیطی سر، به شما نزدیک‌تر هستند.
چنین چیزی دقیقا مخالف همه پیش‌فرض‌های مغز ماست، وانگهی با چرخیدن دور اژدها، هر آن تفسیر مغز از این تقعرها عوض می‌شود و تحلیل نهایی مغز فریب‌خورده ما این است که اژدها در حال چرخش سرش است و به شما زل زده است!
در این مسجمه چشم چپ اژدها، زیر چشم راست است و طوری تا خورده که از شما دورتر باشد، اما مغز ما می‌خواهد در هر حالت، شکل یک چهره را از تصاویر تفسیر کند، پس به خودش می‌قبولاند که نخیر! چشم چپ باید نزدیک‌تر باشد! همین مسئله در مورد دندان‌ها و بینی اژدها رخ می‌دهد.
سایه‌‌های این طراحی، در ایجاد موفق این خطای ادراکی بسیار مهم بودند. همان طور که اشاره کردم، اگر یک چشمی به اژدها نگاه کنید (یا اگر ویدئوی اژدها را ببینید)، بیشتر دچار توهم چرخش سر اژدها می‌شوید، چون در حالت دید دوچشمی، مغز عمق را درک می‌کند، اما وقتی درک عمق نداشته باشید، مغز ساده‌تر فریب می‌خورد.
پذیرش آگهی متنی و تصویری در نشریه خوارزمی
